Τι σημαίνει ξέρετε;
"Να ζεις μόνο για την στιγμή στρέφοντας την προσοχή σου στο φως του φεγγαριού, του χιονιού, στα άνθη της κερασιάς και στα φύλλα του σφένδαμου, να τραγουδάς, να γεύεσαι το κρασί και να το ρίχνεις έξω ταξιδεύοντας, κυματίζοντας μη δίνοντας δεκάρα για την φτώχεια και αρνούμενος να αποκαρδιωθείς όπως μια επιπλέουσα βάρκα που παραδίνεται στο ρεύμα του ποταμού. Αυτό είναι ότι ονομάζουμε ukiyo-e"
H λέξη ukiyo-e σημαίνει "επιπλέον κόσμος" και το e σημαίνει εικόνα. Στην Ιαπωνική κουλτούρα η λέξη προσδιορίζει ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής. Στην Ευρώπη και στον δυτικό πολιτισμό η λέξη ukiyo-e αναφέρεται στα ιαπωνικά χαρακτικά, αποτέλεσμα της ξυλογραφίας, μιας πανάρχαιας τεχνικής του κινέζικου πολιτισμού απ’ όπου και προήλθε. Η αρχική έννοια της φράσης στα κινεζικά ιδεογράμματα είχε εντελώς διαφορετικό μήνυμα και σήμαινε "λυπημένος κόσμος". Με την μεταφορά της τέχνης της ξυλογραφίας από την Ασία μέσω της Κορέας στην Ιαπωνία το νόημα της λέξης μεταλλάχθηκε σε "εικόνες του φευγαλέου κόσμου" και επικράτησε με την ονομασία ukiyo-e δηλαδή "εικόνες ενός χαρούμενου τρόπου ζωής".
Η τέχνη ukiyo-e στα πρώτα 50 χρόνια της εξέλιξής της ήταν μια τεχνική ζωγραφικής που καλλιεργήθηκε στην αυλή του αυτοκράτορα της Ιαπωνίας με κεντρικό πυρήνα τις τάξεις των Σαμουράι. Την αυλή και την αριστοκρατία αντιπροσώπευε η σχολή ζωγραφικής Tosa, με ζωγραφικό ύφος έντονων σκιερών χρωμάτων, ο οίκος Tokugawa και οι σαμουράι καθιέρωσαν την σχολή Κano των έντονων περιγραμμάτων και οι δύο σχολές αποτελούν τον πυρήνα της ιαπωνικής ζωγραφικής ukiyo-e.
Σε αντίθεση με το παλαιότερο ύφος ζωγραφικής που απεικόνιζε δραστηριότητες πολεμιστών, τελετών και ιερέων η τέχνη ukiyo-e αναπαριστούσε θέματα που αφορούσαν την καθημερινή ζωή των κοινών ανθρώπων. Οι ζωγραφιές αυτές ήταν σχεδιασμένες με το χέρι πάνω σε ρολά από μετάξι. Και κάπου εδώ έχουμε μια μετάβαση: από τα κινέζικα χαρακτικά στην ιαπωνική τέχνη της εκτύπωσης ξυλογραφίας. Για την υλοποίηση μιας ξυλογραφίας συνεργάζονταν 4 άτομα. Ο κεφαλαιούχος, ως εκδότης που χρηματοδοτούσε το έργο, ο καλλιτέχνης, που ζωγράφιζε το σχέδιο πάνω σε λευκό χαρτί, ο χαράκτης, που τοποθετούσε το έργο πάνω σε ένα κομμάτι ξύλο κερασιάς για να χαράξει ανάγλυφα τα σημεία σύμπτωσης (kento) για την ακριβή αποτύπωση του σχεδίου (η χάραξη γινόταν σε όσα κομμάτια ξύλου ήταν απαραίτητα για να τυπωθούν τα αντίστοιχα χρώματα) και τέλος ο τυπωτής.
Η διαδικασία χάραξης ενός χαρακτικού για να έχει άψογο αποτέλεσμα απαιτούσε 10 χρόνια μαθητείας
Οι χαράκτες όπως και οι τυπωτές επιλέγονταν από τους εκδότες ανάλογα με τις ειδικές τους ικανότητες. Τα διαδοχικά στάδια εκτύπωσης ιαπωνικής ξυλογραφίας με την σειρά εκτύπωσης των χρωμάτων ήταν: μαύρο, λευκό, ώχρα, γκρι, ροζ, κόκκινο, κίτρινο, μπλε, μοβ, πράσινο και γινόταν συμπληρωματική επεξεργασία με πούδρα χρυσόσκονης, λάκα, ανάγλυφη επιφάνεια, (τοπικό uv που θα λέγαμε σήμερα) και τέλος διπλό πέρασμα μαύρου χρώματος.
Γιατί όμως σας τα γράφω όλα αυτά, πέρα από το γενικότερο ενδιαφέρον μου για της δραστηριότητες των Σαμουράι; Είναι μια εισαγωγή για το επόμενο άρθρο του blog του points and picas: Οι λιθογραφίες του Ανρί ντε Τουλούζ-Λωτρέκ, η επιρροές του από την Ιαπωνική τέχνη της Ξυλογραφίας και η γέννηση της Αφίσας, μια σπουδαία παρακαταθήκη στους γραφίστες των επόμενων γενεών. Δείτε εδώ εκτύπωση με ξυλογραφία:
https://www.youtube.com/watch?v=t8uF3PZ3KGQ
Comments